کولپوسکوپی یکی از روش‌های تخصصی و دقیق در حوزه سلامت زنان است که با هدف بررسی و تشخیص تغییرات غیرطبیعی در ناحیه دهانه رحم و اندام تناسلی بانوان انجام می‌شود. اهمیت کولپوسکوپی زمانی بیشتر مشخص می‌شود که نتایج آزمایش‌های پیشین مانند پاپ‌اسمیر غیرطبیعی بوده یا علائم هشداردهنده‌ای در معاینه لگنی وجود داشته باشد. انجام به‌موقع آن می‌تواند نقش کلیدی در پیشگیری از پیشرفت بیماری‌های جدی مانند سرطان دهانه رحم ایفا کند و به بهبود سلامت زنان کمک قابل توجهی نماید. در ادامه این مقاله به بررسی کامل مفاهیم، کاربردها، روش انجام و نکات مهم کولپوسکوپی پرداخته خواهد شد تا شما با دیدی جامع و علمی با این روش آشنا شوید.
کولپوسکوپی چیست؟
کولپوسکوپی روشی تخصصی برای بررسی دقیق دهانه رحم و واژن است. در این روش، با استفاده از دستگاهی به‌نام کولپوسکوپ، سطح داخلی این نواحی با دقت بیشتری به روش بزرگنمایی مشاهده می‌شود تا هرگونه بافت غیرطبیعی را شناسایی کند. در صورت مشاهده مورد مشکوک، امکان نمونه‌برداری از بافت (بیوپسی) برای بررسی دقیق‌تر در آزمایشگاه وجود دارد. این آزمایش معمولاً زمانی انجام می‌شود که نتایج تست پاپ‌اسمیر غیرطبیعی باشد یا نیاز به ارزیابی دقیق‌تر وجود داشته باشد.
در کولپوسکوپی چه مواردی بررسی می شود؟
در کولپوسکوپی، آزمایش گیرنده به‌دنبال تغییرات غیرطبیعی سلولی در ناحیه دهانه رحم، واژن و فرج است که ممکن است نشانه‌ای از مراحل ابتدایی سرطان یا وضعیت‌های پیش‌سرطانی باشند. همچنین این روش می‌تواند به تشخیص ضایعات خوش‌خیم مانند پولیپ‌ها و زگیل‌های تناسلی کمک کند. در برخی موارد، کولپوسکوپی برای بررسی علت علائمی مانند خونریزی غیرمعمول واژینال یا خارش مزمن ناحیه تناسلی نیز به کار می‌رود.
در چه مواردی کولپوسکوپی تجویز می شود؟
کولپوسکوپی معمولاً زمانی تجویز می‌شود که نتایج برخی آزمایش‌ها یا معاینات، احتمال وجود بافت‌های غیرطبیعی در دهانه رحم یا ناحیه تناسلی را مطرح کنند. این روش کمک می‌کند تا نواحی مشکوک را با دقت بیشتری بررسی شود و در صورت نیاز، نمونه‌برداری انجام شود. در موارد زیر ممکن است کولپوسکوپی را توصیه شود:
- نتیجه پاپ‌اسمیر غیرطبیعی باشد.
- در معاینه لگنی علائم غیرعادی مشاهده شود.
- تست HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) مثبت شود.
- سابقه تغییرات سلولی در دهانه رحم وجود داشته باشد.
- برای پیگیری وضعیت پس از درمان ضایعات پیش‌سرطانی نیاز به بررسی مجدد باشد.
آمادگی های قبل کولپوسکوپی
پیش از انجام کولپوسکوپی، رعایت برخی نکات به دقت و راحتی بیشتر در طول معاینه کمک می‌کند. اطلاع دادن از وضعیت بدنی و رعایت دستورالعمل‌های ساده می‌تواند در به‌دست آوردن نتایج دقیق‌تر و کاهش ناراحتی احتمالی موثر باشد.
موارد مهم آمادگی پیش از کولپوسکوپی عبارت‌اند از:
- اگر باردار هستید، حتماً موضوع را اطلاع دهید.
- ترجیحاً کولپوسکوپی را زمانی انجام دهید که در دوره قاعدگی نیستید.
- حداقل ۴۸ ساعت پیش از انجام، از رابطه جنسی و استفاده از تامپون یا داروهای واژینال خودداری کنید.
- در صورت نیاز، پیش از مراجعه از مسکن‌های معمول مثل ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
- لباس راحت بپوشید و در صورت نگرانی یا سوال، موضوع را اطلاع دهید.
کولپوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
کولپوسکوپی یک معاینه ساده و بدون نیاز به بی‌حسی است که در مطب انجام می‌شود و معمولاً با ناراحتی خفیفی همراه است. هدف از این روش بررسی دقیق دهانه رحم و واژن با کمک دستگاه بزرگنمایی است تا در صورت وجود ناهنجاری، اقدام به نمونه‌برداری شود. مراحل انجام به شرح زیر است:
- در ابتدا روی تخت معاینه قرار می‌گیرید و پاها را روی رکاب مخصوص می‌گذارید.
- اسپکولوم وارد واژن می‌شود تا دهانه رحم قابل مشاهده شود.
- کولپوسکوپ، بدون ورود به بدن، در مقابل واژن قرار می‌گیرد تا دید بزرگ‌نمایی‌شده‌ای از ناحیه ایجاد شود
- محلول رقیقی از اسید استیک (سرکه) روی دهانه رحم زده می‌شود تا نواحی مشکوک واضح‌تر شوند؛ ممکن است کمی سوزش احساس کنید.
- در صورت مشاهده بافت غیرطبیعی، از آن ناحیه نمونه‌برداری (بیوپسی) صورت می‌گیرد تا بررسی‌های آزمایشگاهی انجام شود.
بیوپسی در کولپوسکوپی چگونه است؟
در طول کولپوسکوپی، اگر ناحیه‌ای مشکوک در دهانه رحم یا واژن مشاهده شود، ممکن است تصمیم به انجام بیوپسی بگیرد. برخلاف تست پاپ اسمیر که به‌صورت سطحی و از کل دهانه رحم نمونه می‌گیرد، بیوپسی در کولپوسکوپی به‌صورت دقیق و هدفمند از نواحی خاص انجام می‌شود. آزمایش گیرنده تکه‌های کوچکی از بافت را از ناحیه غیرطبیعی جدا کرده و برای بررسی‌های آزمایشگاهی به پاتولوژی می‌فرستد تا وجود سلول‌های غیرطبیعی، پیش‌سرطانی یا سرطانی مشخص شود. این فرایند ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد و احساس نیشگون یا فشار خفیفی ایجاد کند، اما معمولاً درد شدیدی ندارد.
آیا کولپوسکوپی درد دارد؟
یک منبع معتبر در اینباره این چنین می‌گوید:
A colposcopy is relatively painless. You may feel slight pressure when the speculum enters your vagina. You may feel a slight burning or stinging when the solution comes into contact with your cervix. If you need a biopsy, you may feel a sharp pinch or a sensation like a period cramp when the tissue sample is excised. Taking over-the-counter pain relievers before the exam can help with the pain.
کولپوسکوپی نسبتاً بدون درد است. ممکن است هنگام ورود اسپکولوم به واژن، فشار کمی احساس کنید. ممکن است هنگام تماس محلول با دهانه رحم، سوزش یا گزش خفیفی احساس کنید. اگر به بیوپسی نیاز دارید، ممکن است هنگام برداشتن نمونه بافت، احساس نیشگون تیز یا احساسی مانند گرفتگی عضلات پریود داشته باشید. مصرف مسکن‌های بدون نسخه قبل از معاینه می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
نتایج کولپوسکوپی
نتایج کولپوسکوپی می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت سلامت دهانه رحم، واژن یا فرج باشد و مشخص کند که آیا نیاز به درمان دارید یا خیر. در بسیاری از موارد، نتیجه طبیعی است و نیازی به اقدام خاصی وجود ندارد. اما اگر یافته‌ها نشان‌دهنده سلول‌های غیرطبیعی باشند، بر اساس شدت ناهنجاری، اقدامات بعدی توصیه می‌شود. این نتایج ممکن است شامل دیسپلازی خفیف تا پیش‌سرطانی‌های پیشرفته باشد و در مواردی هم تنها پیگیری منظم کافی است.
اگر نتیجه بیوپسی، ناهنجاری سلولی را نشان دهد، روش‌های درمانی مناسب با وضعیت شما پیشنهاد می‌شود. هدف این درمان‌ها حذف سلول‌های مشکوک قبل از تبدیل به سرطان است. در موارد نادر و پیشرفته، احتمال نیاز به جراحی گسترده‌تری مانند هیسترکتومی وجود دارد. نتایج بیوپسی معمولاً طی یک تا دو هفته آماده می‌شود، و در صورت مشاهده علائمی مانند خونریزی شدید، درد غیرعادی یا ترشحات مشکوک، باید فوراً برای بررسی‌های بیشتر اقدام کنید.
